آشنایی با روش تحقیق

آشنایی  با روش تحقیق: 

دراین بخش باتوجه به اینکه یکی از دروس مهم و کاربردی در دوره ارشد روش تحقیق میباشد لذا با کمک  از مطالب   کتاب روش تحقیق در مدیریت(  تالیف : آقای دکتر علی احمدی ،علی صالحی  و محمد رضا فریدی)    که درآن با تعاریف و کلیات این کتاب  بصورت خلاصه در ادامه مطلب آشنا خواهیم شد :  

  

شناخت: دریافتی است که حواس و ذهن و عقل مشترکا" در آن دخالت دارند.  و انواع مختلفی دارد ( مقام صلاحیت دار- شهودی- تفکر منطقی )

تفکر: فکر کردن حرکتی است مستقیم از سوی مجهول به طرف معلوم و  درست فکر کردن و نتیجه گیری از اندیشه صحیح، یکی از موضوعات علم منطق است.

استدلال : طلب دلیل کردن و انواع آن  ( قیاسی  و استقرایی )

علم : علم به دانستنی هایی اطلاق می شود که با روش تحقیق به دست آمده باشند. و اینکه علم لزوما" مبتنی بر تجربه است یعنی بر ادراک و مشاهده استوار است. هدف اساسی علم تدوین نظریه است اگر چه احتمال دارد به ظاهر هدف اصلی آن تبیین پدیده های طبیعی باشد. هدف علم تدوین نظریه است نه بهبود وضع بشرو هدفهای دیگری مثل : تبیین، درک،پیش بینی وکنترل

نظریه : مجموعه ای از سازه ها(مفاهیم )، تعاریف وگزاره های به هم مرتبط است که از طریق مشخص ساختن روابط بین متغییرها، با هدف تبیین وپیش بینی پدیده ها، دید نظام یافته ای از پدیده ها ارائه می کند. ماهیت اساسی نظریه به تبیین پدیده های مشاهده شده بستگی دارد.

تحقیق علمی : راجر نیت در کتاب راهنمای تحقیق مدیریتی ، تحقیق را بررسی نظام مند و دقیق، تعریف می کند که روابط جدید را کشف و اطلاعات و دانش موجود را تایید می کند. واژه تحقیق اطلاق عام دارد و می توان آن را برای هر نوع فعالیت جستجوگرانه و کاوشگرانه ای که افراد برای پاسخ گویی به مساله ای یا کشف مجهولی انجام می دهند به کار گرفت در صورتی که اصطلاح تحقیق علمی ، اطلاق خاص دارد و می توان آن را برای نوع خاصی از فعالیت های تحقیقاتی به کار برد.

تحقیق علمی :تحقیقی است که در محدوده قوانین و قواعد علمی انجام می گیرد یعنی تحقیق براساس منطق، استدلال،و بررسی نظام مند شواهد و مدارک استوار است.

تحقیق علمی را بررسی نظام یافته، کنترل شده، تجربی و انتقادی تعریف می کند که روابط احتمالی بین این پدیده ها را

بوسیله نظریه یا فرضیه تبیین می کند.

پیش نیازهای تحقیق علمی:

1-وجود فرهنگ تحقیق 2- محقق 3- بودجه4- سازمان لازم 5-ابزار تحقیقاتی 6- فراغت لازم برای محقق 7- ضوابط و مقررات مالی و اجرایی

فرآیند تحقیق علمی: به مجموعه مراحل منظم و پیوسته ای گفته می شود که امر تحقیق علمی را از آغاز تا پایان امکان پذیر می کند. اصل اساسی در روش تحقیق، رعایت ترتیب و نظم فرآیند کلی و خرده فرآیندهای هر مرحله است.

فرایند تحقیق علمی باید پوشش دهنده کل عملایت مورد نیاز برای انجام تحقیق باشد.

فرآیند تحقیق علمی از هفت مرحله تشکیل شده است( عناصر در درون یک چرخه بوده و احتمال وجود چند دور  از مرحله4 به بعد هست )

1-انتخاب موضوع تحقیق 2- مرور ادبیات تحقیق3- تدوین یک مدل یا چارچوب مفهومی4- بیان سوال ها و فرضیه های پژوهش5- فهرست کردن نیازهای اطلاعاتی و تعیین استراتژی تحقیق 6-  اجرای تحقیق7- تدوین گزارش تحقیق

روش تحقیق علمی در مدیریت: مدیریت متکی به روش تجربه و روش مشاهده است. آن چه که در رشته مدیریت بیشتر بدان توجه می شود ، جنبه انسان بودن موضوع مورد مطالعه است.

مفهوم : میتوان انتزاعی یا تجرید رویدادهای مشاهده پذیر دانست و  بیانگر یک چیز ، ویژگی، یا پدیده بخصوصی است.

تحقیق: عبارت است از مقابله و مقایسه اندیشه با واقعیت

عملیات : حرکت محقق از اندیشه به مشاهده را عملیاتی کردن گویند. منظور از عملیاتی کردن قابل مشاهده ساختن یک تئوری و پیشبینی طرق اندازهگیری آن است.

کار پژوهشگر: به هنگام مفهوم سازی ، مشهود یعنی مشاهدات شروع میکند و هدفش نیل به مفهوم است.

تعریف : قضیه ای است که ماهیت یا خاصیت یک پدیده یا مفهوم را بیان می کند .

شاخص : شاخصها نشانه های عینی قابل شناسایی و قابل اندازهگیری ابعاد مفهوم هستند.

 متغیر :در امر پژوهش غالباً مفاهیم را به متغیر تبدیل میکنند و متغیر یک مفهوم است که تغییر میکند و بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده میشود. که میتوان آنها را مشاهده و اندازهگیری کرد و دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آنها قرار داد.

نظریه : اولین کار نظریه پرداز عبارت است از تصمیم گیری درباره اینکه چه نوع تشابهی به عنوان مبنای توصیف به کار برده شود . موفقیت یک نظریه در درجه اول به توانایی آن در طبقه بندی دادههای قابل مشاهده بستگی دارد.

قدرت یک نظریه تبیینی به روشی بستگی دارد که نظریهپرداز برای طرح ریزی آن به کار میبرد . نظریه ای که قدرت پیشبینی ندارد فاقد ارزش تبیینی است. نظریه وسیله ای است که از طریق آن به جستجوی همبستگی های آزمایشی پدیده ها میپردازند. که خود انواع مختلفی دارد.

هدف تحقق: اصولاً منظور و هدف از تحقیق، در بسیاری از موارد یافتن روابط علت و معلول بین پدیدههای اجتماعی است.

انوع پرسش های تحقیقی:

توصیفی : استفاده  از کلمات چه میباشد، چیست و چگونه است.

رابطه ای : بررسی  چگونگی رابطه دو یا چند متغیر.

تفاوتی : سروکار داشتن  با تفاوت سطوح متغیرها

مسایل پژوهشی : باید روابط بین یک یا چند متغیر را تعریف و به صورت سؤالی مطرح شودضمنا باید به طور عملی قابل بررسی و اندازهگیری باشند.

فرضیه: نوعی حدس زیرکانه در مورد حل یک مسئله است که موجب افزایش معرفت علمی میشود و رابطه به متغیرها را بیان مینماید و نشانگر حدس پژوهشگر درباره رابطه بین متغیرهای یک پدیده است.

 فرضیه پژوهشی: اگر فرضیه نشاندهنده انتظارات پژوهشگر در زمینه روابط بین متغیرهای پژوهشی باشد.

داده ها:

1-دست اول : داده های جدیدی هستند که در پروژه تحقیقاتی فعلی جمع آوری شده اند و محقق استفاده کننده اصلی آن ها است .

2- دست دوم : داده هایی می باشند که قبلا وجود داشته اند و به خاطر اهداف خاصی گرد آمده اند که می توانند در پروژه فعلی برای دومین بار به کار روند .مثل منابع سازمانها،شرکتها و نهادهای آموزشی .

انتخاب روش انجام تحقیق:  بستگی به نوع هدفها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی ان دارد.

تحقیقات علمی بر اساس هدف  : 3 نوع  میباشد که شامل  بنیادی – کاربردی – علمی

تحقیقات علمی براساس ماهیت و روش: 7 نوع    تاریخی- توصیفی - تداومی یا مقطعی- تحقیق موردی و زمینه ای- همبستگی- علّی یا پس از وقوع- تجربی-

مراحل مختلف تنظیم تحقیق تجربی:

1. شناسایی و تعریف موضوع تحقیق   2 . مطالعه عمیق و وسیع از نوشته ها3 . ارائه فرضیه های تحقیق4 . تنظیم و سازماندهی یک طرح تجربی

روش تحلیل محتوا: که 3 نوع میباشد  1- ضمنی   2- صوری 3- ساختاری

 جامعه آماری: همان جامعه اصلی است که مورد مطالعه و تحقیق قرارمیگیردکه عبارتست از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص(جهانی یا منطقه ای) دارایی یک یا چند صفت مشترک باشند. زمانی معنا مییابد که جوامع خاصی مطرح شود، مثل جمعیت بزرگ سالان یک کشور. که ممکن است محدود یا نامحدود باشد .

جامعه تحقیق: عبارتست از مجموعهای از افراد یا اشیایی که دارای ویژگیهای همگون ، مشترک و قابل اندازهگیری

میباشند و با اهداف موضوع مرتبط باشند مجموعه ای  حقیقی یا فرضی است که نتایج تحقیق به آنها تعمیم داده میشود.

نمونه : باید طوری انتخاب شود که معرف کل جامعه باشد و بتوان نتایج حاصل از آن را به جامعه اصلی تعمیم داد . عبارتست از مجموعهای از نشانهها که از یک قسمت ، یک گروه یا جامعهای بزرگتر انتخاب میشود . عبارت است از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیانکننده ویژگیهای اصلی جامعه باشد.

پارامتر: عبارت است از مقادیر خاصی از جامعه ، مانند میانگین درآمد یا سطح تحصیلات رسمی. همین مقادیر در

نمونه آماره نام دارند.

 روشهای نمونه گیری: روشهای نمونه گیری  عبارتند :

احتمالی(تصادفی – که از ارزش علمی برخوردار است )

غیر احتمالی ( وضعی )

برای حفظ اعتبار اطلاعات و داده ای گردآوری شده:   محقق باید دو اصلی اساسی    اصل صحت  و دقت  رامورد توجه خاص

قرار دهد.

انواع روشهای گردآوری اطلاعات:

1-روشهای کتابخانه ای:1-  متن برداری و فیش برداری  2- آمارخوانی و استفاده از جداول 3- تصویر خوانی 4- نقشه خوانی و کروکی  5- سند خوانی

2-روشهای میدانی ( محیطی) : 1-  روش آزمون 2- روش پرسشنامه ای 3- روش مصاحبه 4- روش مشاهده 5- روش صوتی و تصویری

روشهای متداول گردآوری اطلاعات میدانی:

1-مشاهده : یک مشاهده ساده اولین قدم هر علم و هر مبحث علمی است . که بیشتر برای کسب اطلاعات مقدماتی و تهیه یک فرضیه است و از  مهم ترین، طبیعیترین و پرکاربردترین شیوهها و ابزار تحقیق است . مشاهده جزئی اجتناب ناپذیر از هر مطالعه در باب هر پدیده اجتماعی میباشد که  خود دو نوع ساده ( کنترل نشده ) و سیستماتیک ( کنترل شده ) دارد .

2-مصاحبه : روشی است که در آن اطلاعات مورد نیاز از طریق ارتباط مستقیم بین پرسشگر یا محقق با پاسخ گو گردآوری می شود . برخی از صاحبنظران مصاحبه را مطمئنترین شیوه گردآوری اطلاعات و جامعترین روش کسب اطلاعات میدانند ضمنا  ابزاری است که امکان بررسی موضوع های پیچیده، پیگیری پاسخها یا پیدا کردن علل آن و اطمینان یافتن از درک سؤال از سوی آزمودنی را فراهم میسازد .

3-پرسشنامه: یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است . مجموعه ای از سوال ها است که پاسخدهنده با ملاحظه آنها پاسخ لازم را ارائه می دهد . این پاسخ، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل میدهد . پرسشنامه را می توان در قالب پیوست یا ضمائم طرح تحقیقاتی قرار داد .

مزایای پرسش نامه :

 اطلاعات وسیع و حجیمی با سرعت زیاد گردآوری میشود.

به زمان کمتری برای پاسخ گویی و تکمیل نیاز دارد.

هزینه های آن نسبتاً پایین است.

افراد زیادتری را میتواند مورد پرسش قرار دهد.

امکان تبدیل داده ها به کمیت و سپس تجزیه و تحلیل و سنجش همبستگی گوناگون بین آنها را فراهم میسازد.

تجزیه و تحلیل داده ها: پس از گردآوری، استخراج و طبقه بندی نمود و جداول توزیع فراوانی و نسبت های توزیع تهیه و به دو روش کمی و کیفی است .

کیفی  : مبنا و معیار در تجزیه و تحلیلهایی کیفی مشخصاً عقل ، منطق، تفکر و استدلال است. تنها روش و مؤثرترین روش در تجزیه و تحلیل است. تحقیقاتی که در حوزه ادیان و مذاهب و متون تاریخی و ادبی و نظایر انجام میپذیرد از این نوع میباشد . مطالعاتی مردم شناسی و آداب و رسوم و روابط اجتماعی و نیز مطالعات مربوط به تحلیل محتوا جملگی در حوزه تحقیقات

کیفی قرار میگیرند

کمی ( آماری) :  که به 2 صورت توصیفی  و استنباطی است