موضوع : اثر مدیریت کیفیت جامع ( TQM ) بر بهره وری شرکت
در ادامه مقدمه ای بر اثر مدیریت کیفیت جامع خواهیم پرداخت که بصورت اجمالی با این نوع از مدیریت آشنا شویم
مقدمه :
مدت زمانی است که مدیران متخصص، بنگاه ها را ترغیب می نمایند که فرآیند تولید و ارائه خدمات را به گونه ای طراحی نمایند که به جای اینکه بازرسی کیفیت در انتهای کار صورت پذیرد؛ ازهمان ابتدا، کیفیت در این فرآیند بکار گرفته شود. 30 سال پیش، جوران پیش گویی کرد که توجه به کیفیت باعث بازگشت ژاپن به قدرت اقتصادی خواهد شد. شرکت های ژاپنی با کاهش هزینه های کیفیت، ضمن اینکه به عملکرد مالی بهتری دست پیدا کردند؛ به جایی رسیدند که اجناس ژاپنی و نام ژاپن به معنی داشتن کیفیت برتر تلقی می شد (نیکبخت & دیانتی دیلمی , 1392).
در همین راستا، مدیریت کیفیت جامع (TQM) به عنوان یکی از تکنیک های حسابداری مدیریت؛ ازجمله نظام های پرطرفداری است، که سازمان ها برای رسیدن به سطح بالایی از کیفیت و کاهش هزینه های مربوط از آن بهره می برند. چراکه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد، هزینه های کیفیت یک سازمان می تواند رقم بسیار بالایی را به خود اختصاص دهد (نیکبخت & دیانتی دیلمی , 1392) .
در واقع عصر امروز، عصر مشتری گرایی و مخاطب محوری است و میزان موفقیت هر سازمان با میزان توجه آن به مشتری، خواسته های وی و کیفیت خدمات و محصولات رابطه مستقیم دارد. (رحمانی نوروز آباد & رستمی نوروز آباد, 1393)
مدیریت کیفیت جامع یا فراگیر نگرشی است که بر مبنای آن مدیریت سازمان با مشارکت تمامی کارکنان،.( مشتریان و تأمین کنندگان به بهبود مستمر کیفیت که منجر به جلب رضایت مشتری میشود، میپردازد مؤلفه های مدیریت کیفیت جامع عبارتند از: حمایت و رهبری مدیریت عالی برنامه ریزی راهبردی، مشتری محوری، شناسایی و آموزش کارکنان، توانمن دسازی کارکنان و کار گروهی اندازه گیری و تجزیه وتحلیل کیفیت، بیمة کیفیت و پیامدهای بهبود کیفیت و بهره وری. (رجب بیگی & سلیمی, 1374).
TQM ( ( Total Management Quality که از سه واژه فراگیر یا جامع ، مدیریت و کیفیت تشکیل شده است که راهی برای اداره یک سازمان است؛ که بر کیفیت و مشارکت تمامی اعضای سازمان استوار بوده؛ و هدف آن، دستیابی به موفقیت طولانی مدت و افزایش بهروری و کاهش هزینه ها و رضایتمندی مشتریان می باشد. همچنین، وجود شرط کیفیت، یکی از لازمه های حیاتی در راستای تقویت منابع سازمان، به منظور دستیابی به سطوح بالاتر بازدهی و کارآمدی می باشد.
بیان مساله :
امروزه کسب اطمینان از کیفیت محصول و خدمات، اهمیتی حیاتی در اقتصاد بین المللی پیدا نموده است. به عبارتی؛ ثبات و رشد شرکت ها در بازارهای ملی و جهانی، به میزان درجه برآورده سازی نیازمندی های محصول و کیفیت از دیدگاه مشتری بستگی دارد در این راستا سیستمهای مدیریت کیفیت یکی از ابزارهای مناسبی است برای فراهم آوردن مداوم و تکرار پذیرسطح کیفیت مورد انتظار عرضه شده است (تهرانی, هاشمی نژاد, & صیقلی, 1391). هر چند مزایای بسیاری برای مدیریت کیفیت جامع وجود دارد؛ اما استقرار آن در سازمان تنها زمانی توجیه پذیر است که اثر قابل توجه و معناداری بر روی عملکرد مالی سازمان بگذارد. زیرا در غیر این صورت تنها سازمان را متحمل هزینه نموده و موجب زیان آن می گردد (جعفری, اصولی, & شهریاری, 1383).
در این تحقیق باتوجه به موضوع ومقدمه توضیحی فوق میتوان مدیریت کیفیت جامع را یکی از متغیرهای مستقل و درسوی دیگر بهره وری شرکت را بعنوان متغیر دوم در نظر گرفت که برای یافتن اثر و اعمال مدیریت کیفت جامع بایستی علاوه برتعاریف و اهمیت و ضرورت نها با تعریف و مفهوم بهره وری نیز آشنا شویم .
مدیریت کیفیت جامع یا فراگیر عبارت است از: تعهد، تغییر مداوم، فراگیری مداوم برنامه ریزی راهبردی، فعالیت های گروهی، بهبود ،مداوم و مشتری گرایی داخلی و خارجی است (زارعی, تقدیسی, & محبی فر, 1392).
امروزه مدل های جایزة کیفیت، از جمله جایزة ملّی کیفیت مالکوم بالدریج ( MBNQA) به عنوان راهنمایی جهت استقرار TQM توسط شمار بسیاری از سازمان ها مورد استفاده قرار می گیرد مدل و معیارهای ارزیابی این جایزه تقریباً هر ساله بازنگری و تجدید نظر می شود. مدل ویرایش سال 2011 این جایزه از7 معیار اصلی تشکیل شده است: که عبارتند از: رهبری/ برنامه ریزی استراتژیک/ تمرکز بر مشتری/ اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و مدیریت دانش/ تمرکز بر منابع انسانی/ تمرکز بر عملیات/ نتایج. در بخش نتایج، عملکرد سازمانی و بهبود در تمامی حوزه های اصلی مورد ارزیابی قرار می گیرد. این حوزه ها، دستاوردهای محصول و فرآیند/ دستاوردهای مشتری گرایی/ دستاوردهای تمرکز بر منابع انسانی/ دستاوردهای رهبری و حاکمیت و دستاوردهای مالی و بازار را شامل می شود ( والمحمدی & روشن ضمیر, 1392)
در مورد متغیر دوم میتوان گفت : بهره وری مفهومی است که برای نشان دادن نسبت خروجی به ورودی یک فردیا واحد ویا سازمان بکار گرفته می شودبرای تعریف بهره وری، ابتدا باید با دو مفهوم کارآئی واثربخشی آشنا شویم .کارائی عبارتست از نسبت ستاده به داده که برابر با مصرف بهینه منابع می باشد اثربخشی نیز به معنای تحقق اهداف سازمان است با ادغام این دو مفهوم بهره وری خواهیم رسید . کارآمد ی و اثربخش ی (بهره وری) حالتی است که هم منابع درست مصرف می شود و هم اهداف سازمان تحقّق می یابد. ( کارگر & فرج پور, 1388)
برای مدیریت کیفیت جامع اصول مختلفی ارائه شده است که سازمان ها با توجه به شرایط و محیط خود آنها را انتخاب و اجراء میکنند
.اصول چهارده گانه دمینگ برای مدیریت کیفیت جامع عبارتنداز:
1- ایجاد یک عزم و ارادة مستمر برای بهبود مداوم تولید و خدمات به وسیلۀ برنامه ریزی
2- پذیرش و بکارگیری فلسفۀ جدید از سوی مدیران ارشد و کارکنان
3- خاتمه دادن به بازرسی محصول و جایگزین کردن ایجاد کیفیت در فرایند
4- خرید اقلام و مواد اولیه از یک منبع بدون توجه به اصل صرفاً قیمت پایین
5- توجه به بهبود و بهینه سازی مستمر فرایندها به منظور کاهش مستمر ضایعات
6- برقراری آموزشهای شغلی برای مدیران و کارکنان
7- برقراری روش نوین رهبری به جای « تشخیص مقصر کیست، به موضوع مشکل در چیست ، توجه کنید »
8- از بین بردن ترس در سازمان
9- از بین بردن فاصله و سدهای موجود میان واحدهای مختلف
10- خودداری از شعار دادن، موعظه کردن و هدفگذاری برای کارکنان
11- حذف اهداف کمی برای کارکنان و مدیران
12- از میان برداشتن سدهایی که مانع حس افتخار کارکنان از کارشان میشود.
13- تشویق و ترغیب کارکنان برای ارتقای فرهنگ و دانش خود و ترویج فرهنگ خودآموزی و خودبهسازی
14- تعهد مدیریت را باید به کیفیت و بهره وری و اصول فوق آشکار سازید و همگان را برای تغییر و تحول بسیج کنید. (پاسبان , زنجانی, & فاتحی خشکناب , 1392)
در چنین شرایطی توجه صاحب نظران به موضوعات مرتبط با شیوه های نوین مدیریتی مشتری مدار و تلاش به منظور معرفی و آشنا کردن صنایع تولیدی و خدماتی با این روشها و گسترش فنون و ابزارهای مورد نیاز به منظور تسهیل استفاده و به کارگیری هر چه دقیق تر آنها اهمیت زیادی دارد. در کشورهایی همچون ایران که هنوز اکثر سازمان ها از شیوه های سنتی مدیریت استفاده می کنند، ورود به بازارهای جهانی ممکن است به منزلة خاتمة حیات این قبیل سازمان ها تلقی شود و به همین سبب توجه به موضوعات مرتبط با شیو ه های مدیریتی مشتری گرا، از جمله نظام مدیریت کیفیت فراگیر اهمیت دوچندان دارد.
اهمیت و ضرورت این تحقیق زمانی نمود پیدا مینماید که با عنایت به مطالب ذکر شده فوق امروز با رشد صنایع به خصوص در حوزه پتروشیمی که یکی از صنایع پراهمیت و قابل توجه ملی وبین المللی است سود آوری و کاهش هزینه ها که هدف بهره وری است میتواند نقش بسزایی در پیشرفت آن در سطح ملی و بین المللی ایفا نماید لذا در این تحقیق اثر مدیریت کیفیت جامع( TQM ( را بر بهره وری صنعت پتروشیمی و بصورت موردی شرکت پتروشیمی مارون که یکی از بزرگترین و پراهمیت ترین شرکتهای صنعت پتروشیمی در ماهشهر میباشد را بررسی خواهیم نمود.
به طور کلی میتوان بیان کرد شش اصل تعهد، رضایت مشتری، واقع گرایی مشارکت و همکاری، آموزش و بهبود مستمر، باعث ایجاد مدیریت کیفیت جامع میشود به بیان دیگر، از جمع این شش اصل، مدیریت کیفیت جامع ایجاد میشود. (پاسبان , زنجانی, & فاتحی خشکناب , 1392)
و به سوالاتی ذیل پاسخ دهیم :
چه رابطه ای بین مدیریت کیفیت جامع( TQM ) و بهره وری است ؟
آیا اعمال مدیریت کیفیت جامع در صنعت پتروشیمی افزایش سود و کاهش هزینه ها را بدنبال دارد ؟
اعمال مدیریت کیفت جامع چه اثری بر 6 اصل بیان شده فوق دارد ؟
منابع :
کارگر, غ., & فرج پور, ب. (1388, خردادو تیر ). چگونه بهره وری را در یک سازمان افزایش دهیم. ماهنامه توسعه انسانی پلیس, سال ششم (23).
والمحمدی, چ., & روشن ضمیر, ش. (1392). بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر مدیریت کیفیت جامع. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول), سال 23(72), 119-141.
پاسبان , م., زنجانی, س., & فاتحی خشکناب , ل. (1392). ررسی میزان آمادگی کارکنان دانشگاهها برای پیاده سازی و استقرار مدیریت بهروری و کیفیت جامع. مدیریت بهره وری, سال ششم(24), 141-158.
تهرانی, ر., هاشمی نژاد, س., & صیقلی, م. (1391). ارزیابی تاثیر سیستم های مدیریت کیفیت جامع بر عملکرد مالی شرکت های بورسی. فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه گذاری،, سال اول (4), 195-214.
جعفری, م., اصولی, س., & شهریاری, ح. (1383). ابزارهای استراتژیک و فرهنگی مدیریت کیفیت جامع (نسخه چاپ سوم , جلد جلد اول). تهران: انتشارات رسا.
رجب بیگی, م., & سلیمی, م. (1374). مدیریت کیفیت فراگیر. تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
رحمانی نوروز آباد, س., & رستمی نوروز آباد, م. (1393). بررسی رابطة مدیریت کیفیت جامع و رضایت مشتری در شرکتهای تولیدی شهرستان سنندج. مدیریت فرهنگ سازمانی, 12(3), 461-481.
زارعی, ف., تقدیسی, م., & محبی فر, ر. (1392). تأثیر مداخله آموزشی بر بکارگیری مفاهیم مدیریت کیفیت جامع. نشریه پایش, دوره 13 (شماره اول), 33-40.
نیکبخت, ع., & دیانتی دیلمی , ز. (1392). حسابداری مدیریت (نسخه چاپ سوم). تهران: انتشارات مهرنشر.
موضوع : اثر مدیریت کیفیت جامع ( TQM ) بر بهره وری شرکت ( مورد مطالعه: شرکت پتروشیمی مارون )